Prince Keerbergen

Iran vandaag, een land

… waar vrouwen de mond wordt gesnoerd

… waar meisjes op school vergiftigd worden

… waar wild wordt geschoten op betogers

… waar mensen in het diepste van hun ziel gekwetst worden.

​

 

Een land ook met schitterende moskeeën, pareltjes van een ongelooflijke schoonheid; met verfijnde binnentuinen achter gesloten muren; met bijzondere dichters: Saadi, Rumi, Hafez.

​

 

Een van de meest geliefde dichters is Hafez, de Shakespeare van de Iraanse poëzie. Door de eeuwen reisde zijn poëzie de wereld rond. Elk gezin heeft minstens twee boeken in huis: de koran en een bundel van Hafez. Elk kind kent minstens een van zijn gedichten uit het hoofd.

​

 

Aan de graftombe van Hafez in Shiraz is het elke dag druk. Mensen komen er praten, drinken er samen een kop thee, luisteren naar de verzen van de dichter en vinden er troost en moed in zijn gedichten en bedenkingen.

​

 

Om mee naar huis te nemen, een van zijn uitspraken:

​

Vraag niet om meer,

maak je leven gemakkelijker.

Het glas robijnrode wijn en een idool als de maan,

zijn genoeg voor jou …

De avond werd afgesloten met een coda van Benjamin: een gedicht van een Slovaaks dichter. Hij droeg zowel de originele versie voor in het Slovaaks als een vertaling van hem zelf in het Nederlands.

 

ÚDEL

V meste nerestí a neviazaných lások my dvaja

žijeme svoj bezúhonný život;

každý v inej štruktúre rodinného klanu

s vôňou mláďat, obohnaní

ostnatým drôtom

 

a plní túžby, ktorú tajne zapaľujeme do písmen -

 

takýto je náš údel: celý život sa dotýkať a

odovzdávať jeden druhému len v básňach

 

a snoch.

 

LOT

In de stad van zonde en bandeloze liefdes

leiden wij beiden ons onberispelijk leven;

ieder in een andere structuur van een gezinskluwen

met de geur van jongen, omwikkeld

door prikkeldraad

 

en vol van verlangen, dat we stiekem tot letters verbranden –

 

Dat is ons lot: elkaar een heel leven aanraken en

het één aan de ander doorgeven alleen in gedichten

 

en dromen.

 

Elena Yung-Hidveghyová, 2008, uit de bundel Homme fatal

preklad Benjamin Bossaert

 

Elena Hidvéghyová-Yung (1970) is een Slovaakse auteur en vertaler. Ze heeft Chinees gestudeerd aan de Comenius Universiteit in Bratislava. Ze werkt als een gecertificeerd vertaler en tolk naar en van Chinees en ze vertaalt ook oude en moderne Chinese literatuur. Ze bracht verschillende jaren in China door, zowel om professionele als om persoonlijke redenen. Als auteur heeft ze twee poëziebundels gepubliceerd: Voor mijn overgrootzus (2006) en Homme fatal (2008), gevolgd door een debuutroman De regen van de pruimenbloesem in 2011.

 

Dit gedicht werd vertaald in het kader van Transpoesie

 

TRANSPOESIE markeert de Europese Dag van de talen en de taalverscheidenheid, die elk jaar op 26 september wordt gevierd. Er worden dan in september en oktober een reeks evenementen georganiseerd die de rijke en diverse poëzie van Europa presenteren. Het poëziefestival, dat sinds 2011 door EUNIC Brussel wordt georganiseerd, keert elk jaar terug naar Brussel met een spannende reeks gedichten uit heel Europa, die in hun oorspronkelijke taal, met Franse en Nederlandse vertaling, op drukke verkeersknooppunten worden tentoongesteld.

 

De afgelopen 12 jaar hebben 265 Europese dichters 290 gedichten gepresenteerd in het kader van het project. Het publiek van Brussel krijgt de kans om de grote verscheidenheid aan talen en literair talent in Europa te ontdekken en zo hun dagelijkse routines te verrijken met een unieke en creatieve ervaring.

Vandaag is de dag,
hij komt maar één keer,
morgen dan is het
vandaag al niet meer.

Niet zeuren, geniet
van het leven, het mag,
maar doe het vandaag,
want vandaag is de dag.

​

Toon Hermans

Uit Vandaag is de dag, uitgegeven bij uitgeverij De Fontein, 2009

​

Libertango, van Astor Piazzolla, een muziekfragment uit het optreden van het duo Ciel Lissens, Harpiste, en Joris Vercruysse, dwarsfluit, op 2 september 2022.

Zelf opgeleid als leesbegeleider voor het Lezerscollectief las Greet Jacobs een gedicht voor: Onvervreemdbaar, van Ida Gerhardt.

​

Dit gedicht paste bijzonder wel als afsluiting van een lezing van Dirk Terryn, beziler en medeoprichter van het Lezerscollectief. Zie hier voor het verslag van deze vergadering.

​

Een zeer interessante uitleg bij dit gedicht vind je hier.

Op de zoomvergadering van 15 december luisterdan we naar een lezing van Els Snick over de vriendschap van Stefan Zweig en Joseph Roth .

De coda was een geschenkje voor Els Snick en voor alle aanwezigen, want in het Klarainterview met Els Snick vertelt ze hoe mooi het is om een muziekstukje aan een geliefde cadeau te doen. Zelf oefende ze een pianostukje in bij de geboorte van het zoontje van haar beste vriendin, Lieder ohne Wörte, Op. 53, Andante con moto, van Felix Mendelsohn. Een lied zonder woorden, maar hier, op deze avond, voegden we er toch enkele woorden aan toe, een citaat van Joseph Roth, woorden om over te mijmeren bij het beluisteren van de muziek.

​

De liefde, vrienden, maakt ons niet blind,

zoals het onzinnige spreekwoord stelt,

maar juist ziende…

​

Van wie en wat men ook liefheeft,

men wordt er ziende van en beslist niet blind

​

Uit: Beichte eines Mörders, erzählt in einer Nacht, (Biecht van een Moordenaar), Joseph Roth

​

Beluister hiernaast de uitvoering op YouTube, Lieder ohne Wörte, Opus 53, n° 1, Andante con moto, Felix Mendelsohn, opgedragen aan Sophie Horsley, uitgevoerd door Daniel Barenboim.

​

Jo bracht ons een seizoensgedicht van Rutger Kopland, pseudoniem van Rutger Hendrik (Rudi) van den Hoofdakker (1934 – 2012). Hij was een Nederlands dichter en schrijver. Van beroep psychiater, maar bij een groter publiek is hij bekend als dichter.

​

Onder de appelboom
 

Ik kwam thuis, het was
een uur of acht en zeldzaam
zacht voor de tijd van het jaar,
de tuinbank stond klaar
onder de appelboom

​

ik ging zitten en ik zat
te kijken hoe de buurman
in zijn tuin nog aan het spitten
was, de nacht kwam uit de aarde
een blauwer wordend licht hing
in de appelboom

​

toen werd het langzaam weer te mooi
om waar te zijn, de dingen
van de dag verdwenen voor de geur
van hooi, er lag weer speelgoed
in het gras en verweg in het huis
lachten de kinderen in het bad
tot waar ik zat, tot
onder de appelboom

​

en later hoorde ik de vleugels
van ganzen in de hemel
hoorde ik hoe stil en leeg
het aan het worden was

​

gelukkig kwam er iemand naast mij
zitten, om precies te zijn jij
was het die naast mij kwam
onder de appelboom, zeldzaam
zacht en dichtbij
voor onze leeftijd.

​

Rutger Kopland

​

Uit: Onder het vee, Uitgever: G.A. van Oorschot, Amsterdam, 1966

​

Bekijk en beluister hiernaast op de YouTube clip een gezongen versie van Onder de appelboom door Thomas Oliemans - Kopland/Bannink | Podium Witteman, 17 sep. 2019

​

Fatena Al-Ghorra is een Palestijnse dichteres  afkomstig van Gaza, die in Antwerpen woont en de Belgische nationaliteit heeft verkregen in 2016.
Zij werd op 17 jarige leeftijd gedwongen uitgehuwelijkt aan een man die haar keuze niet was en waarvan ze na 10 jaar kon scheiden.
Zij werd een gevierde TV presentatrice in Gaza, maar moest daarmee stoppen na de machtsovername door Hamas in 2006 omwille van haar uitgesproken progressieve ideeën en erotische poëzie.

Zij was de eerste Palestijnse vrouw die in België als vluchteling erkend werd. Ze leerde Nederlands en werd reporter voor Al Jazeera. Als erkenning voor haar poëzie kreeg ze de Nederlandse El Hizjra literatuurprijs, een prijs die zich inzet voor het cultureel erfgoed van vluchtelingen. Haar werk is vertaald in het Nederlands, Frans, Italiaans en Spaans.

Uit haar laatste bundel: Neem dit Lichaam

 

Vader
die aan de rand van mijn hart zit
al je raad heb ik opgevolgd
je lessen heb ik uitgevoerd
nooit was ik je ongehoorzaam
waarom is je gezicht nu een wolk
is je stem die als een vleugel neerstreek
en mij beschermde tegen de kou en jouw vuur
stil geworden.

_______

​

En ik, vader, zoek je in zonnebloemen
en in de klaprozen die je met mijn bloed kleurde
ik hol blootsvoets door de stegen
in mijn koninklijk kleed door rotsen afgerukt
en doornen, o hart van mijn hart, vreten mijn vlees
terwijl ik je niet zie.

_______

​

Trek je schaapskleren uit, laat de wolf huilen

de weg is gemaakt voor wolven

laat hem vrij, volg nauwlettend zijn stappen

struikel, sta op

laat je knieën en enkels bloeden

let niet op de doornen, de steeg is bereid om je bloed op te zuigen

schud het af als het te zwaar wordt

het stof van wie je liefhad

wie je vergat en om wie je huilde

want de tocht zal alleen voortgezet worden door het vuur van het geheugen

laat het uit je poriën, je oren, je ogen, je mond komen

en vooral uit dat wat je schitterende geheim omarmt.

​

Fatena Al-Ghorra

​

​

Noot van de redacteur:

Op Gedichtendag 2019 stelde Fatena Al-Ghorra haar nieuwe poëziebundel Neem dit lichaam voor in een tot de nok gevulde Nottebohmzaal. Ze werd muzikaal begeleid door het Damast Duo (violist Shalan Alhamwy en accordeonist Jonas Malfliet) die bij ons te gast waren op onze vergadering van 3 september 2021 in de Baarbeekhoeve.

 

Al-Ghorra bracht haar gedichten in het Arabisch. Die voorstelling kan je hier beluisteren.

​

​

Seneca leefde bij het begin van onze tijdrekening, was filosoof, advocaat, politicus..., kortom erg veelzijdig en zeer actief. Hij was ook een lievelingsauteur voor verzamelaars van aforismen, dwz. korte, scherpzinnige gezegden.

Het boekje “Seneca voor managers” is geschreven door iemand die de taak op zich had genomen om een jaar lang de lunchcauserieën van een club waarvan hij lid was, in te leiden of af te sluiten  met een zinvol citaat die hij vond in de brieven van Seneca aan zijn vriend Lucilius. Sommige van die citaten blijven immers actueel. Hier een kleine selectie:

​

Over POEZIE

“Je mag precies hetzelfde horen vertellen in proza en je zal er onverschilliger naar luisteren en minder diep door getroffen worden. Maar als aan een nobele gedachte ritme wordt geschonken, en zij wordt in een vaste versmaat gesnoerd, dan wordt zij als het ware met een gestrekte arm naar het publiek toe geslingerd.”

 

Over TAALVERLOEDERING

“ De verloedering van het taalgebruik, althans wanneer zij een ruime verspreiding vindt, wijst erop dat de geesten die de taal bedervan, zelf reeds bedorven zijn. Om zulke verloedering ingang te doen vinden, volstaat één invloedrijke spraakmaker. Anderen volgen zijn stijl na, en de een neemt hem over van de andere.”

 

Over de PUBLIEKE OPINIE

“Wij plegen grote waarde te hechten aan de publieke opinie. Wanneer iedereen eenzelfde mening is toegedaan, beschouwen wij haar als een gefundeerde waarheid. Zelfs wat krom is, vervangt moeiteloos wat recht is, zodra het in de mode is geraakt.”

 

Over ONVERSCHILLIGHEID

”Wie zich terugtrekt in een sufferige onverschilligheid, ligt in zijn huis zoals in een graf. Bij zulke lieden zou men op de drempel een marmeren bordje kunnen aanbrengen met hun naam op en daaronder: dood, maar nog niet gestorven.”

 

Over OPHOUDEN

Ik had gezegd dat ik kort zou zijn. Ik zal dus maar ophouden, want anders is een andere duidelijke uitspraak van Seneca nog op mij zelf van toepassing:

“Hij wil helemaal niet verder gaan, maar hij kan gewoon niet stoppen!

Na een bezoek aan de Raveeltentoonstelling in het Paleis van Schone Kunsten in Brussel, vond Daan een gedichtenbundel van Jo Gisekin, een dorpsgenote van Raveel, en koos dit aangrijpend gedicht De zorgende, als ode aan de mensen uit de zorg en aan alle gewone mensen die zorg dragen of gedragen hebben voor hun geliefde. 

​

De zorgende 

​

Zij legt haar hand waar elk gemis het schrijnendst is
en buigt haar stem over de kanteling van dit leven
de luwte van één ogenblik.
De schemer in zijn oog vernauwt de streepjes grijs en groen
de hunker schijnbaar uitgeblust warmt koortsig het zieke lijf
zoveel is hem ontvreemd: het teugelloos begeren
liefde gulzig en voorgoed.

​

Onbeschaamd hoe vogels hun kelen smeren ‘s ochtends en
tussenin terwijl het kraakt in zijn gebinte. De lijnen op zijn bed
weerkaatsen in heldere spiegels: kleuren van hete zomers op
verschroeide huid. Het smeltpunt bereikt.

​

Nu wacht het binnenwaarts verdrinken met beide longen
dichtgeklapt en veel illusies tegen heug en meug.

​

En toch: kleurrijk blijft hij ingelijst
de zachtste vingers over hem gespreid
gefatsoeneerd ten voeten uit en
zichtbaar. Dat staat vast.

​

​

Jo Gisekin, "Een spiegel op uitkijk”
gedichten bij werk van Roger Raveel

​

​

Maar de lente brengt ook hoop op nieuw leven, daarom de Morgenstimmung van Peer Gynt als achtergrond  bij de volgende verzen op het vensterraam van de plaatselijke warme bakker. Het gedicht is Greet Van Moer, de echtgenote van de bakker:

​

Een nieuwe lente

Hoe traag kan je vertragen

als eenzaamheid je bekiemt

In de greep van een

hongerende huid

je jezelf met moeite

nog herkent

Zou het zomaar kunnen

dat hets straks weer beter wordt

Je opnieuw mag knuffelen

en zoenen

met heel heel stilletjes zoveel

woorden tekort

​

Greet Van Moer

De meest tot de verbeelding sprekende act op de eedaflegging van Biden was zonder twijfel de voordracht van Amanda Gorman met haar gedicht ‘the hill we climb’. De Standaard publiceerde de dag nadien een gedicht gemaakt door Lisette Ma Neza, Belgisch kampioen poetry-slam in 2017.

​

Maar dat was nog voor de storm die in ons Nederlandstalig taalgebied ging opsteken over de mogelijke vertaling van Amanda Gormans gedicht door Marieke Lucas Rijneveld
Woke, cancel cultuur,……….onze media stonden er vol van.

​

Ik vind dat Marieke Lucas Rijneveld zichzelf heeft gecanceld na de reactie van de woke mensen die haar als witte persoon niet geschikt achtten om de vertaling te maken van Gorman’s gedicht.

​

Tot daar het incident.

 

​Piet besluit, als oudere blanke man, met het voordragen van het laatste deel van het gedicht van Lisette Ma Neza en hoopt op onze welwillendheid.

​

Hier het laatste deel van haar gedicht, of luister naar het hele gedicht in de videoclip.

​

Inauguratiegedicht

​

.....

​

En ik zag, ik zag

Wat jij ook zag

In het meisje met de gele jas

Mezelf

 

Oog in oog

Met het Trump-tijdperk

Het Witte Huis dat weer kleur bevat

Black Lives Matter

En de coronacrisis stelt mijn zuster

Er is altijd licht en

We zijn enkel het licht als we

Dapper genoeg zijn

Om in het licht te kijken

 

En voor even, zagen we het schijnen

 

Alle mensen die ons met Amanda

Vergeleken de volgende ochtend

We zijn haar

We zijn hier

We zijn gehoord

 

Het zwarte meisje schreef

Het zwarte meisje sprak

​

​

Lisette Ma Neza

​

Gedichten van woordkunstenaar Gust Van Huyck (geboren te Rotselaar in 1934, overleden te Bonheiden in 2019)

 

Op de zolder van mijn jeugd

​

Hoeveel jaren is het geleden dat ik hier was,
Op de zolder van mijn jeugd?
Overal ligt er een tafelkleed van stof.
Op de kast, die de geur inademt van motbollen
Stoelen, die het zitten zijn verleerd
Speelgoed, in een spinnenwebben tuin
Voor de kinderen van onze kinderen
Dozen vol boeken: verjaarde kennis
Het woont hier, in alle stilte, onaangeroerd
Heeft geschiedenis
Ik teken er met mijn wijsvinger spontaan
Een hart in
Met in het hart van dit hart
Het zegel van een jarenoud
En levendig tienerverbond
Jouw en mijn naam, in één ring
Als ik het raam op een kier zet,
Kan het zo weer wegwaaien
Als ik het leven wil inblazen,
Vlucht het weg op mijn adem
Of het dwarrelt in mijn oog
Kruipt daar in een hoek
Als een gestraft kind
Dat verblind
Zijn verdriet koppig verbijt
Hoe kan het
Dat één enkel stofje mij dat zien belet,
Onder het stof van zoveel jaren

_______________

​

Recept voor Valentijn

 

Neem een scheut schoonheid

Verdund met lachende ogen

Op een bodem van kraaienpootjes

 

Uitvergroot met levensdrift

En lippen die tuiten van verlangen

Een mond die onverstoorbaar

 

Woorden fluistert die flinterdun

Langs je heupen glijden

Uitdagend de handen in de zij

 

Ogen die onder hun wimpers

Vasthouden wat jou ontglipt

Weerloos maken

 

Uitkleden tot op het bot

Overgave  denk ik dan

Of is het offergave

​

​

Nieuw

 

​Hoelang duurt nieuw? Hoelang blijft iets nieuw? Hoeveel klappen kan nieuw verdragen? Of zoals men het formuleert: wanneer is het nieuwe eraf? Nieuw blijkt iets te zijn wat er plots afvalt. Nieuw blijft niet plakken. Het is een deklaag. Die schuurt zichzelf af.

​

Wanneer verandert iets nieuws dan in iets vertrouwds? Wanneer voel je: hier ken ik mijn weg? Wanneer wordt iets vertrouwds vervolgens iets gewoons? Hoelang duurt gewoon? Wanneer wordt gewoon te gewoon? Wanneer zal nieuw oud geworden zijn? En kan oud zomaar weer nieuw worden? Volstaat het opnieuw te beginnen? Is een begin vanzelf nieuw?

​

Elk jaar verzink ik in dezelfde vragen. Alleen maar omdat ik elk jaar twijfel hoelang je mensen gelukkig nieuwjaar hoort te zoenen. Vanaf wanneer wordt het pathetisch dat nog te doen? Misschien zelfs ongepast om nog geluk te bevelen, als dat al overduidelijk te zeer is aangevreten?

Vandaag is dit nieuwe jaar één week oud. Dat is nog nieuw genoeg. Ook al heeft het jaar wel al klappen gehad. Een verre andere oorlog in de dop, nabij een jonge verdronken toekomst. Binnenkamers is alweer gelachen en gehuild en genadeloos getwijfeld. Vertrouwd geschuur aan de deklaag.

 

Ik lees dat tot half januari officieel gelukgewenst mag worden. Een helder antwoord. Nieuw duurt nog één week.

​

Guinevere Claeys

Nav. een lezing over Peter Benoit

​

Herfstdag

Heer, het is tijd. Het was een grootse zomer.
Leg nu uw schaduw op de zonnewijzers
en laat de wind over de velden komen.
Gebied de vruchten vol te zijn,
verleen hun nog twee zuidelijke dagen,
stuw ze naar de voldragenheid en jaag
de laatste zoetheid in de zware wijn.
Wie nu geen huis heeft, bouwt er ook geen meer,
wie nu alleen is, zal het nog lang blijven,
zal waken, lezen, lange brieven schrijven
en rusteloos de lanen op en neer gaan
als de wind de blaren voort zal drijven.

R.M.Rilke